Türk mitolojisinde geyik ne anlama geliyor? Türk kültüründe geyik kültü… – Son Dakika Kültür Sanat Haberleri

geyik kültüTürk mitolojisinde genellikle kutsal bir varlık olarak kabul edilir. Avcılık ve doğayla iç içe olan eski Türk toplumlarının inançlarında geyik figürü önemli bir yer tutar. Doğadaki işaretler ve hayvanların sembolizmi, özellikle göçebe yaşam tarzını sürdüren Türk boyları için hayati önem taşıyordu. Bu nedenle geyik Türk halkı tarafından kutsal sayılan hayvanlardan biri haline gelmiştir.

TÜRK KÜLTÜRÜNDE GEYİK NE ANLAMA GELİR?

Doç. Dr. Nilgün Dalkesen’in yazdığı makalede yer alan bilgilere göre; Türk mitolojisinde geyik, dünyadaki birçok toplumda olduğu gibi Türk toplumlarında da insanlara kutsal ve faydalı olduğuna inanılan, kutsal olduğu için kötülük yapanlara uğursuzluk getirebilecek bir hayvandır. Orta Asya ve Anadolu Türk kültüründe geyik inanışları, arkaik dönemlerde şekillenen ve Orta Asya ile Anadolu arasındaki kültürel sürekliliği yansıtan, günümüze kadar ulaşan en önemli değerlerden biridir. Bu kült, sözlü olarak kırsal kesimdeki insanlar arasında ve bölgeden bölgeye farklılık gösterse de dini-tasavvufi inanç açısından hem şehir hem de kırsal kesim insanı tarafından benimsenmiş ve yazılı olarak kuşaktan kuşağa aktarılmıştır. Aralarında bazı farklılıklar olsa da her iki gelenek de geyiği “kutsal“diye düşündü.

TÜRK MİTOLOJİSİNDE GEYİK

Geyik, Türklerin kadim inanç sistemi olan Şamanizm ile de yakından bağlantılıdır. Şamanizmde doğa ve hayvan ruhları insanlar arasında köprü görevi görür. Geyik, şamanları manevi yolculuklarında koruyan ve yönlendiren bir figür olarak öne çıkıyor. Bazı şaman ritüellerinde geyik başı veya boynuzları ruhlarla bağlantı kurmak için sembolik olarak kullanılmıştır.

Geyik Türk sanatında da önemli bir yer tutar. Orta Asya Türk sanatında geyik motifleri özellikle kilim, halı ve perdelerde süsleme olarak kullanılmıştır. Bu motifler sanatsal değer taşıdığı gibi aynı zamanda kutsallığı ve bereketi de simgelemektedir. Ayrıca Türk masal ve destanlarında da çeşitli kahramanlık hikâyelerinde geyik figürüne yer verilmiştir.

Özellikle Dede Korkut hikâyelerinde geyikler bazen kahramanların karşısına çıkan doğaüstü varlıklar olarak tasvir edilir. Geyikle karşılaşan kahramanlar genellikle bir sınavdan geçer ve bunu başarıyla tamamladıklarında büyük bir ödül alırlar. Bu hikayeler, Türk kültüründe geyiğin kutsal olduğunu ve bilgeliğin sembolü olarak görüldüğünü göstermektedir.

Oğuz Kağan destanında geyikten Türk halkına önderlik eden bir varlık olarak bahsedilir. Destan, bir av sırasında kutsal bir geyikle karşılaşan Oğuz Kağan’ın, bu geyiğin kendisini yeni diyarlara nasıl yönlendirdiğini anlatır. Burada geyik sadece bir av hayvanı değil, aynı zamanda kutsal bir rehber ve sembolik bir güçtür. Bu sembolizm Türklerin doğaya ve onun manevi unsurlarına duyduğu saygıyı yansıtmaktadır.